Dat Rusland en Amerika het niet al te best
met elkaar kunnen vinden, is oud nieuws natuurlijk. En het is moeilijk te
begrijpen dat net in die cruciale landen ‘white
priviliged men’ aan het roer staan die wereldvrede op het
spel zetten via tweets, anno 2018.
Maar waar ik het eigenlijk over wil hebben
zijn de kinderen in het verwoeste Syrië die er bang hun lot afwachten,
slachtoffer worden van een volgende nog giftigere chemische aanval, de zoveelste
aanslag op de menselijkheid die niemand nog kan pikken, en toch, Europa zwijgt
en wacht. (Of wacht, May en Marcron gaan akkoord met Trumps huidige houding wat
de situatie in Syrië betreft, maar wat betekent dat eigenlijk concreet? Dat zij
openlijk achter nieuwe aanvallen staan, dat zij burgerslachtoffers zien als een
‘het doel heiligt de middelen?’)
En België wacht, op wat in godsnaam? Op het
zoveelste hartverscheurende filmpje dat plots op Twitter of Facebook verschijnt?
Nog meer visuele bewijzen van al die kapotte kinderlevens? Het is mij een
raadsel dat ook woede in mij wakker maakt. Er zijn onderhandelingen,
telefoongesprekken, er worden oorlogskabinetten aan tafel geroepen. In grote
beveiligde gebouwen praten zij over mogelijke acties of sancties tegen Assad (Maar
Assad is Syrië en in Syrië leven vele onschuldige burgers, toch?)
Al dat aanhoudend gepraat is in deze urgente
situatie eigenlijk een laffe kaart trekken, vind ik. Het is indirect tegen die
kinderen zeggen: mijn land moet even bekijken hoe wij er het beste uitkomen,
onze economische en financiële belangen afwegen, onze politieke en diplomatieke
relaties met buurlanden, Europa en de wereld onderhouden, ervoor zorgen dat we
niet in te nauwe schoentjes terechtkomen. Of in kindertaal: ‘Jouw leven telt alleen
als wij er zelf niets bij te verliezen hebben.' (Of erger: als wij er zelf iets
mee kunnen verdienen, want de oorlogsindustrie is genadeloos.) Maar dan gaat het ook: 'Vrees niet,
we zijn niet egoïstisch, we handelen in het collectieve belang van de wereld.'
Dat we allang faalden in het streven naar dat collectieve belang, is voor mij geen
ver-van-mijn-bed-gegeven. Volgende week maandag sta ik opnieuw voor
mijn OKAN-klas met daarin enkele gevluchte Syrische kinderen (Kun je hier
eigenlijk over de ‘gelukkigen’ spreken omdat zij ontsnapt zijn aan nog meer ondragelijk
leed?) en schaam ik mij collectief voor de lafhartige houding van België, en van het westen. Het afwachtend niets doen, het doorschuiven van
verantwoordelijkheden in andermans schoenen, het wegkijken waarmee wij eigenlijk
alleen maar de geschiedenis feilloos herhalen.
In mijn klas zitten gevluchte leerlingen
hopend op betere levens, op nieuwe kansen, op wakker worden onder bomvrije
luchten, op het snel overgaan van de oorlog zodat zij terug kunnen keren naar
daar waar hun wieg staat. Want zij hebben niet voor deze oorlog gekozen, zij
hebben er helemaal niets mee te maken, voelen woede die ze niet direct tegen
iemand kunnen richten, want wie is er eigenlijk echt verantwoordelijk voor? Amerika,
Rusland, de regering Assad, Europa? Zij weten het in ieder geval niet. Ze geven
de feiten betekenis door er een elfje over te schrijven in de klas dat als
volgt gaat:
Syrië
vechten, moorden
oorlog woedt er
mensen vluchten allemaal weg
pijn
Mijn leerlingen, en zovele anderen, hebben al
eindeloos veel geleden, hun rugzak zit (stilletjes aan) boordevol, en toch, het
meerderdeel van de tijd zitten zij lachend, enthousiast met omhooggestoken
vinger in mijn klas om een nieuwe taal te leren. Zelfs wanneer zij een
familielid of -leden verloren hebben, zelfs als er onzekerheid heerst over hun
verblijfsstatus in België, zelfs als er geen contact meer is met het thuisfront,
zelfs als het OCMW (wat nog altijd een afkorting is voor Openbaar Centrum voor
Maatschappelijk Welzijn) hen uit hun Belgische tijdelijke huurhuis wil zetten,
omdat ze dringend een eigen woonst moeten zien te vinden, (omdat de wet de wet
is), zelfs als ze hier in hun eentje zijn aangekomen. (En dan spreek ik nog niet
over de omstandigheden onderweg, de mensensmokkel, de doden.)
En wij, België, verwachten van hen in de
eerste plaats een vlotte integratie in onze Belgische maatschappij, waar zij
onze taal moeten leren (het liefst in minder dan één schooljaar, 10 maanden dus)
en zich schikken naar onze waarden en normen. Wij eisen van hen die vlekkeloze
integratie in het land dat hun thuisland in essentie eigenlijk compleet in de
steek liet, dat er niets heeft aangedaan om een verschil te maken in het
stoppen van die verschrikkelijke oorlog. En als zij niet in staat zijn om
tijdens de belangrijke interviews op het commissariaat in Brussel een
samenhangend verhaal te vertellen, en de vragen op een ‘goede’ manier te
beantwoorden, (lees dezelfde antwoorden geven op dezelfde vragen die
interviewers herhalen in andere woorden en andere formuleringen) dan dreigt de
uitzetting uit ons land. Dan zijn ze hier niet meer welkom. (Al blijft het de
vraag of ze dat in de eerste plaats al waren.)
De huidige politieke dreigingen opgevoerd
door Amerika en Rusland zijn wraakroepend als je die andere kant van de
realiteit ziet, de gevluchte kinderen op de schoolbanken die kost wat kost voor
dat betere leven willen gaan. De alarmerende dreigingen en het haantjesgedrag
van Trump en Poetin zijn levensgevaarlijk voor elk kind dat zich nog steeds in
dat bedreigde gebied bevindt, voor elke mens die er nog zijn of haar eigen
leven heeft. Met al die kinderen in het achterhoofd lijkt het me onmogelijk om
niet verontwaardigd te zijn over de (apathische) houding van het westen. Als er
nu iets is wat ons kan verbinden, laat het dan de verontwaardiging zijn, het
bewustzijn dat wij dit niet meer pikken, de schreeuw om directe actie in de vorm van snelle vredesonderhandelingen, geen nieuwe aanvallen, of in de
woorden van Stéphane Hessel: Neem het niet! (Zijn prachtige essay is brandend
actueel.)
Neem het niet! Dat er geen kapotte
kinderlevens meer moeten volgen waarover ze later elfjes schrijven die je keihard
bij de keel grijpen. En dat schreeuwen kan wat mij betreft ook op Twitter beginnen: Stop the
Syrian war. #enoughisenough
Geen opmerkingen:
Een reactie posten